Status ucznia/studenta

10 czerwca 2025 r.

Status ucznia/studenta

w związku z nową funkcjonalnością w aplikacji mObywatel

• okres wakacji dla uczniów szkół średnich, w tym absolwentów,
• moment obrony pracy licencjackiej albo magisterskiej studentów.

Bardzo często młodzi ludzie w okresie wakacji podejmują pracę zarobkową albo kontynuują pracę zarobkową podjętą podczas nauki.

Jakie aspekty podatkowe i składkowe młodzi ludzie, a także ich rodzice czy pracodawcy/zleceniodawcy, powinni przeanalizować?

Pierwszą, nie zawsze oczywistą, sprawą jest analiza albo wręcz planowanie wysokości dochodów uczącego się dziecka do ukończenia 25. roku życia z punktu widzenia ulgi na dziecko. Dla przypomnienia dochodem podatnika jest przychód pomniejszony o koszty uzyskania przychodów.

Młody, ale pełnoletni, człowiek, by jego rodzice mogli skorzystać z ulgi na dziecko, nie może zarobić więcej w roku podatkowym niż dwunastokrotność kwoty renty socjalnej (limit zarobków dziecka w roku 2025 jest równy kwocie 22 546,92 zł).

Dla całokształtu informacji dzieci niepełnoletnie nie mają limitu dochodu, by rodzice mogli skorzystać z tej preferencji podatkowej związanej z tą ulgą na dzieci.

Pojawia się od razu pytanie, w jakim wieku dziecko może, poza podjęciem zatrudnienia jako pracownik młodociany, wykonywać umowę zlecenie?

Poniżej tabela wskazująca na istniejące możliwości wykonywania umowy cywilno-prawnej przez małoletniego:

Wiek niepełnoletniego dziecka	Rodzaj wykonywanych prac	Uwarunkowania prawne
do ukończenia 16. roku życia dziecka (art. 3045 §1 kp.)	wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową	1) za pisemną zgodą przedstawiciela ustawowego; 2) za zgodą właściwego inspektora pracy.
od ukończenia 16. roku życia do ukończenia 18. roku życia	nie ma ograniczenia odnośnie podmiotu, z którym jest zawarta umowa zlecenie czy umowa o dzieło	1) za pisemną zgodą przedstawiciela ustawowego.

Druga kwestia to obowiązki podatkowe i składkowe.

Poniżej omówienie zasad opodatkowania uzyskiwanych dochodów przez młode osoby do ukończenia 26. roku życia, która to kwestia raczej nie budzi już żadnych kontrowersji.

Wszyscy pamiętamy, iż dnia 01 sierpnia 2019 roku wprowadzono tzw. ulgę dla młodych. Ulgę, czyli zwolnienie podatkowe do osiągnięcia rocznych dochodów do kwoty 85 528,00 zł, z tytułu:

• stosunku służbowego,
• stosunku pracy,
• stosunku pracy nakładczej,
• spółdzielczego stosunku pracy,
• umów zlecenia,
• odbywania praktyki absolwenckiej,
• odbywania stażu uczniowskiego,
• zasiłku macierzyńskiego.
  Dla przypomnienia następujące dochody nie są zwolnione od podatku dochodowego, gdyż nie wchodzą w zakres ulgi dla młodych. Są to dochody uzyskane z:
• działalności gospodarczej,
• działalności nierejestrowanej,
• umowy o dzieło,
• praw autorskich,
• zasiłku chorobowego,
• umowy zlecenia do kwoty 200 zł, która jest opodatkowana 12% zryczałtowanym podatkiem,
• umowy zlecenia ze zbyciem praw autorskich, gdzie mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodu,
• umowy zlecenia z nierezydentem, którego dochody opodatkowane są w innym kraju niż Polska. W tym przypadku płatnik pobiera 20% zryczałtowany podatek dochodowy,
• stypendium.

Zdecydowanie bardziej skomplikowana sytuacja jest przy ustalaniu obowiązku opłacania składek społecznych i składki zdrowotnej przez młode osoby do ukończenia 26. roku życia z tytułu umów zleceń.
Związane jest to ze specyficznymi przepisami odnośnie posiadania statusu studenta/ucznia w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Poniższa tabela przedstawia, kto nie posiada statusu studenta/ucznia (albo zwolnienia z obowiązku opłacania składek).

Rodzaj studiów	Zwolnienie z opłacania składek od umów zleceń
Studia III stopnia (doktoranckie)	NIE
Studia podyplomowe	NIE
Przerwy między studiami (zmiana kierunku studiów; zakończenie nauki na studiach I stopnia)	NIE
Ukończenie studiów (opis w tabeli poniżej)	NIE
Ukończenie 26 lat	NIE

Warunki wyłączenia z obowiązku opłacania składek społecznych i zdrowotnej przedstawia poniższa tabela:

Typ szkoły	Warunek uzyskania statusu ucznia / studenta	Termin posiadania statusu ucznia / studenta dla ZUS-u w 2025 roku
średnia	1) kontynuuje naukę w tej samej szkole; 2) skończył szkołę i rozpoczyna naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września; 3) ukończył szkołę i nie kontynuuje nauki.	31.08.2025 r.
średnia	Zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe	30.09.2025 r. pod warunkiem rozpoczęcia nauki w szkole wyższej
jednolite studia magisterskie	Osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż dzień 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem ślubowania.	Od daty przyjęcia 1) do daty złożenia egzaminu dyplomowego, a w przypadku studiów na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynaria do daty złożenia ostatniego wymaganego programem studiów egzaminu, a w przypadku studiów na kierunkach farmacja i fizjoterapia – data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki; 2) do daty skreślenia z listy studentów.
studia I stopnia	Osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż dzień 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem ślubowania.	Od daty przyjęcia 1) do daty złożenia egzaminu dyplomowego, a w przypadku studiów na kierunkach fizjoterapia – data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki; 2) do daty skreślenia z listy studentów.
studia II stopnia	Osoba przyjęta na studia, która rozpoczyna studia i nabywa prawa studenta z chwilą złożenia ślubowania. Jeżeli data ślubowania jest późniejsza niż dzień 1 października danego roku kalendarzowego, wówczas zwolnienie z obowiązku ubezpieczeń obejmuje także okres między 1 października a dniem ślubowania.	Od daty przyjęcia 1) do daty złożenia egzaminu dyplomowego; 2) do daty skreślenia z listy studentów.

Najwięcej problemów odnośnie podlegania /niepodlegania do ubezpieczeń rodzi okres pomiędzy obroną pracy na studiach I stopnia (licencjat) a rozpoczęciem nauki na studiach II stopnia. W tym okresie młody człowiek dla ZUS-u nie jest studentem i z tytułu umowy zlecenia zleceniodawca ma obowiązek naliczyć składki społeczne i składkę zdrowotną.

Zawsze jednak można pomiędzy studiami I i II stopnia zawrzeć umowę o praktyki absolwenckie. Taka umowa nie rodzi obowiązku naliczania składek. Wadą takich umów jest maksymalnie trzymiesięczny okres jej trwania oraz kwotowe ograniczenie braku obowiązku odprowadzania składek (wynagrodzenie miesięczne nie może przekraczać 2-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę).

Epidemia i otwarcie na świat spowodowały, iż coraz więcej młodych ludzi uczy się / studiuje poza Polską. Jak zatem ZUS podczas nauki za granicą stosuje przepisy ubezpieczeń społecznych przy umowach zlecenia polskich obywateli? A jak ZUS podchodzi do obowiązku ubezpieczeń z tytułu umów – zleceń do uczących się / studiujących obcokrajowców?

ZUS w jednej ze swoich ostatnich interpretacji wskazuje, iż rezydencja podatkowa studenta świadczącego zlecenie w Polsce i miejsce jego nauki nie ma znaczenia przy ustalaniu obowiązku podlegania do ubezpieczeń. Nadal jest klasyczne zwolnienie z obowiązku opłacania składek.

1) „Pismo z dnia 28 kwietnia 2025 r. Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

DI/100000/43/129/2025.”

„Pismo z dnia 9 czerwca 2023 r. Centrala Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

DI/100000/43/441/2023”

„(…) przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych ucznia szkoły ponadpodstawowej/studenta, który świadczy usługi na podstawie umowy zlecenia nie ma znaczenia jego obywatelstwo, ani kraj odbywania przez niego studiów, gdyż ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie wprowadza takiego warunku.”

Istotne zmiany w zakresie dokumentowania statusu studenta:

• oświadczenia do umowy zlecenia, w których poza danymi niezbędnymi do zawarcia umowy są również dane dotyczące statusu studenta, w tym niekiedy numer legitymacji studenckiej w związku ze stanowiskiem GIODO z 12 stycznia 2021 r., czyli brak możliwości kserowania legitymacji studenckiej do umowy czy rachunków, gdyż:
  • 1) ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266; ost. zm. Dz. U. z 2020 r. poz. 2320) nie warunkuje zwolnienia z podlegania ubezpieczeniom od posiadania przez zleceniodawcę kopii legitymacji, a tym samym nie daje zatrudniającym takich uprawnień;
  • 2) legitymacja zawiera zdjęcie, a przetwarzanie danych dotyczących wizerunku nie jest uzasadnione w przypadku umowy zlecenia – nie ma na to żadnej podstawy prawnej;
  • 3) ze względu na ustawę z 22 listopada 2018 r. o dokumentach publicznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 725; ost. zm. Dz. U. z 2020 r. poz. 1517) powinno się zwracać szczególną uwagę na kopiowanie dokumentów, co ma na celu zapobieganie ich fałszerstwom; z uwagi na zasadę minimalizacji wynikającą z art. 5 ust. 1 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE z 2016 r. L 119, s. 1);
  • 4) można potwierdzić status studenta w sposób niewymagający kopiowania legitymacji, a mianowicie przez złożenie pisemnego oświadczenia przez studenta i okazanie legitymacji studenckiej do wglądu służbom kadrowym zleceniodawcy. Niestety jest to bardzo złudne zabezpieczenie, bo i tak płatnik ponosi konsekwencje składkowe błędnego oświadczenia zleceniobiorcy.
• od 1 lipca 2025 roku podstawowym dokumentem potwierdzającym status studenta będzie mobilna legitymacja dostępna w aplikacji mObywatel. Mobilna legitymacja zapewni te same uprawnienia co fizyczna karta i będzie dostępna dla wszystkich studentów i studentek w Polsce. Tradycyjne legitymacje – fizyczne i cyfrowe – pozostaną ważne do końca ich terminu.
• Jak dokumentować status studenta poprzez aplikację mObywatel?
  • 1) pozostaje tradycyjna metoda potwierdzania statusu studenta, tzn. okazanie legitymacji w aplikacji mObywatel i złożenie pisemnego oświadczenia przez studenta, wraz z adnotacją działu kadrowego o udostępnieniu legitymacji,
  • 2) szukaniem na rynku po 01 lipca 2025 r. rozwiązań informatycznych obsługujących aplikację mObywatel w tym zakresie.

Izabela Leśniewska

doradca podatkowy

nr wpisu 07463